Hội hè, lễ tết của người Việt

Hội hè, lễ tết của người Việt/ Nguyễn Văn Huyên; Đỗ Trọng Quang, Trần Đỉnh dịch.- Hà Nội: Thế giới, Công ty Văn hóa và Truyền thông Nhã Nam, 2018.

Giáo sư Nguyễn Văn Huyên (1905-1975) - là Nhà Sử học, Nhà Dân tộc học, Nhà Giáo dục, Nhà nghiên cứu Văn hóa Việt Nam. Ông là Bộ trưởng Bộ Quốc gia Giáo dục Việt Nam trong thời gian dài nhất (28 năm), là Đại biểu Quốc hội Việt Nam, Ủy viên Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.

Nguyễn Văn Huyên là học giả uy tín bậc nhất, được giới chuyên môn đánh giá là người cùng với học giả Đào Duy Anh đặt nền móng cho nghiên cứu Văn hóa - Văn minh Việt Nam. Ông để lại nhiều nghiên cứu Dân tộc học có giá trị, trong đó một số công trình tiêu biểu như: Sự thờ phụng thần thánh ở nước Nam (1944), Văn minh Việt Nam (1944), Toàn tập Nguyễn Văn Huyên (2000) và Hội hè, lễ tết của người Việt.

Hội hè lễ tết của người Việt tập hợp những tiểu luận nghiên cứu của Cố Học giả Nguyễn Văn Huyên về lễ-tết-hội, về tín ngưỡng, tâm thức tôn giáo của người Việt trong xã hội truyền thống, được dịch sang tiếng việt bởi Đỗ Trọng Quang và Trần Đình Sử.

Trong cuốn sách, tác giả đã tái hiện một cách chân thực, sống động về những hoạt động của người Việt trong quá trình đón Tết cổ truyền: Rửa đồ thờ bằng gỗ, đánh bóng lại đồ thờ bằng đồng hay thiếc; thay tro của bát hương; dựng cây nêu để xua đuổi ma quỷ và cũng là để chỉ đúng đường cho tổ tiên trở về ăn tết trong gia đình những người đang sống.

Tất cả những hoạt động ấy diễn ra trong sự khẩn trương, bận rộn nhưng lại khiến con người ta cảm thấy vui vẻ, ấm lòng trong mùa sum họp. “Ngày Tết, do một quy luật tự nhiên bất di bất dịch, nhờ sự vận hành muôn thuở kết hợp của mặt trời và mặt trăng, bao giờ cũng xuất hiện với bộ trang sức tươi tắn muôn hồng nghìn tía, được làm dịu đi bởi sự đổi mới của vạn vật, được làm sinh động bởi các hạt mưa lâm tâm, điềm báo trước cơn mưa phùn tốt lành”.

Hội hè, lễ tết của người Việt còn giới thiệu về Bản đồ phân bố các thành hoàng ở tỉnh Bắc Ninh của Nguyễn Văn Huyên. Theo đó, ông tính ra trên phạm vi địa giới Bắc Ninh lúc bấy giờ có khoảng 598 làng, thờ 710 vị thành hoàng.

Ngoài hai nội dung kể trên, Hội hè - lễ tết của người Việt còn đem đến những mảng màu phong phú của Văn hóa, phong tục Việt khác như các ngày lễ trong năm: “Tết Đoan ngọ”, “Tết Trung thu”...; các lễ hội của một cộng đồng như “Hội Phù Đổng”. Những điều đặc biệt khác như “Chống hạn trong tập quán Việt Nam”, “Về một bản đồ phân bố các Thành hoàng ở tỉnh Bắc Ninh”, “Tục thờ cúng thần tiên ở Việt Nam”… cũng được tác giả mô tả, phân tích hết sức sinh động, tinh tế và khoa học. Qua đó giúp người đọc nhận ra chính sự đa dạng và khác biệt văn hóa của mỗi dân tộc, mỗi cộng đồng mới thực sự làm nên giá trị bền vững chứ không phải là hơn - kém hay ít - nhiều.

Phong tục tập quán và tín ngưỡng vẫn luôn vận động không ngừng theo sự chuyển mình của xã hội. Những bài viết của tác giả, dù được thực hiện từ nhiều năm trước nhưng vẫn còn đầy đủ giá trị, vẫn có thể mời gọi mọi bạn đọc Việt hôm nay cùng đọc lại, nghĩ suy và tiếp nối hành trình đối thoại, thông hiểu lẫn nhau.

Sách hiện đang có tại Thư viện tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu (BR-VT), trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc gần xa!

Kim Yến

Phòng Công tác Bạn đọc - Thư viện tỉnh BR-VT